Srbija obeležava 70 godina od agresije nacističke Nemačke na Kraljevinu Jugoslaviju koja je počela 6. aprila 1941. intenzivnim bombardovanjem i masovnim razaranjem Beograda, a potom napadima na Kraljevo, Niš i druge gradove.
Napad armade Hitlerovog "Trećeg Rajha" počeo je bez objave rata, uprkos tome što je vlada nekoliko dana ranije Beograd proglasila "otvorenim (nebranjenim) gradom".
Prve bombe pale su na Beograd tog nedeljnog jutra, 6. aprila 1941. godine u 6:30 sati, dok je ogromna većina stanovnika još spavala. Nemački bombarderi su istog dana u četiri navrata razornim i zapaljivim bombama zasuli grad, a oko 16 časova iz pravca Rumunije doletelo je tridesetak zloglasnih bombardera "štuka" iz kojih se pucalo po kolonama izbeglica, dok su panično napuštale razoreni grad.
Avioni su poletali sa aerodroma iz Beča, Graca i Arada, a Beograd su 6. i 7. aprila tepihom bombi zasula 484 aviona "Luftvafe".
Tadašnja prestonica Kraljevine Jugoslavije ponovo je napadnuta 11. i 12. aprila, napadi su trajali i noću, a na nju je izručeno 440 tona smrtonosnog tovara.
Tačan broj žrtava nikada nije precizno utvrđen. Na spisku poginulih u Beogradu, koji je tada imao 370.000 stanovnika, vode se 2.274 građanina, ali neke procene govore o blizu 4.000 stradalih.
Grad je pretrpeo neprocenjivu materijalnu štetu - potpuno je razoreno 714, teže oštećeno 1.888 zgrada, a delimično oštećeno 6.829, među njima i zgrada Starog dvora, čija je kupola srušena.
Gađane su gusto naseljene četvrti, bolnice, Učiteljski dom, Kalenića pijaca, Železnicka stanica, Glavna pošta, zemunski aerodrom...
U porti Vaznesenjske crkve, prvog dana agresije, pobijeno je i ranjeno nekoliko stotina civila, a više stotina građana je stradalo kada je direktno pogođeno gradsko sklonište u Karađorđevom parku.
Potpuno je uništeno zdanje Narodne biblioteke Srbije na Kosančićevom vencu, podignuto 1832. godine.
Bila je to jedina nacionalna biblioteka koja je namerno napadnuta i uništena tokom Drugog svetskog rata, a u požaru izazvanom zapaljivim bombama, nestao je ceo fond od oko 350.000 knjiga, uključujući i srednjovekovne spise neprocenjive vrednosti.
Biblioteka je imala i zbirke turskih rukopisa, više od 200 starih štampanih knjiga od 15. do 17. veka, starih karata, gravira, umetničkih slika i novina, kao i sve knjige štampane u Srbiji i susednim zemljama od 1832. godine.
Sudbina Kraljevine Jugoslavije bila je odlučena vojnim prevratom i demonstracijama 27. marta 1941. godine u Beogradu protiv Trojnog pakta koji je dva dana ranije sklopila tadašnja vlada Cveković - Maček. Tada, u osvit najvećeg oružanog sukoba u 20. veku, Beograd je bio jedini grad u kojem su mase oduševljeno klicale protiv sporazuma s Hitlerom i silama osovine pevajući patriotske presme i uzvikujući čuvene parole: "Bolje rat, nego pakt" i "Bolje grob, nego rob".
To je razjarilo nacistickog vođu, jer je poremetilo njegove planove o napadu na Sovjetski Savez, pa je istog dana na osnovu njegove naredbe u operativnom štabu Nemačke armije doneta odluka (Direktiva 25) da se, pored Grcke, i Kraljevina Jugoslavija uništi kao država.
Komanda nemačke četvrte vazdusne flote razradila je plan napada pod nazivom "Kaznena odmazda", kojim je predviđeno i bombardovanje Beograda, a operacijom je komandovao general Aleksandar Ler.
Na aerodromima u susednim zemljama koncentrisano je 2.236 aviona različitih tipova, među kojima 885 lovaca i 1.062 bombardera. Prestonicu Kraljevine Jugoslavije branile su PVO vazdušne zone Beograd i elitni 6. lovački puk naoružan najsavremenijim lovačkim avionima "mesersmit Me-109E" i, nazalost, malobrojnim lovcima IK-3, ponosom jugoslovenske vazduhoplovne industrije.
Braneći slobodno nebo Beograda, poginulo je 11 pilota 6. lovackog puka kojima se grad odužio sa velikim zakasnjenjem, tek 1997. otkrivanjem spomenika na Zemunskom keju kod hotela "Jugoslavija".
I Kraljevo je napadnuto 6. aprila, a u napadu na Niš 8. aprila poginulo oko 600 ljudi.
Do 17. aprila 1941, kada je vojska Kraljevine Jugoslavije kapitulirala, bombardovani su i Leskovac, Kragujevac, Novi Sad i drugi gradovi u kojima su razarani strateški objekti, infrastruktura i aerodromi.
Pobeda sila osovine bila je brza i Jugoslavija je kapitulirala za samo 11 dana uprkos nastojanjima kraljevske vojske da zaštiti državne granice, a kralj i vlada su tri dana ranije napustili zemlju.
U skladu s generalnim planom "Trećeg Rajha" o njenom uništenju i Hitlerovoj direktivi od 12. aprila, Jugoslavija je raskomadana i podeljena između Nemačke, Mađarske i Bugarske s tim što su Srbiju okupirale Hitlerove snage.
Sedam dana pre nego što je okončana invazija, 10. aprila 1941. godine, Hrvati sa ustaškim liderom Antom Pavelićem na čelu, a uz podršku Musolinijeve Italije, proglasili "Nezavisnu državu Hrvatsku", kojoj su pripojene Bosna i Hercegovina i Srem.
Ova nacistička tvorevina priključila se u Drugom svetskom ratu silama osovine i stvorila sistem logora smrti u kojima je likvidirano više od 600.000 pravoslavnih Srba, 80.000 Roma i 48.000 Jevreja.
Crnoj Gori je obećano ponovno uspostavljanje dinastije Petrović, a u Srbiji je Hitler nametnuo kvislinšku vladu generala Milana Nedića. Prema prof. dr Dragoljubu Živojninoviću, jednom od najboljih poznavalaca istorije Jugoslavije, u šestoaprilskom ratu je bilo oko 20.000 stradalih, ali je to bio samo početak četverogodišnje borbe za oslobođenje tokom koje će život izgubiti više od 1,5 miliona ljudi.
(Tanjug)
(Tanjug)
2 коментара:
prevod na engleski
Milane ovaj link ti ne radi?:-/
Постави коментар